Η πελοποννησιακή παράδοση του παραμυθιού

Τι χαρακτηρίζει την παράδοση των πελοποννησιακών παραμυθιών; 

Η απάντηση είναι κυρίως ο ρεαλισμός και η εκκοσμίκευση των εκδοχών των γνωστών παραμυθικών μοτίβων. Η πελοποννησιακή παράδοση και γλώσσα των παραμυθιών αποσκοπεί στην εκκοσμίκευση του μυθικού υλικού, με την επικράτηση στοιχείων ευτράπελων διηγήσεων και περιορισμό των ακραιφνέστερων μαγικών και υπερφυσικών στοιχείων, όπως μας πληροφορεί το βιβλίο "Παραμύθια της Πελοποννήσου" (Σπυροπούλου Ζωή). Επιπρόσθετα, ο καθηγητής Μερακλής Γ, στο προλογικό σημείωμα αναφέρει ότι η παράδοση της Πελοποννήσου, αγγίζει τα όρια του γκροτέσκου ρεαλισμού, καθώς πρωταγωνιστής παραμυθιού μπορεί να είναι ακόμα και μία αγριοσκατούλα (με την κυριολεκτική έννοια της κοπριάς)! Τα ξένα παραμύθια, ίσως πιο εξωραϊσμένα, αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τέτοιες αναφορές.

Το βιβλίο συγκεντρώνει 13 κείμενα, από την Ηλεία, τη Λακωνία, την Αρκαδία και τη Μεσσηνία. Μερικά από τα παραμύθια έχουν αντίστοιχες ξένες εκδοχές και άλλα είναι απόγονοι αρχαίων τραγωδιών. Ένα όμως παραμύθι της συλλογής (Γυναίκα του Σκύλου) θεωρείται σπάνιο και πιθανό να σώθηκε ακέραιο από την αρχαιότητα, ανήκοντας στην κατηγορία του 'έρωτα και της ψυχής' και υπάρχει μόνο σε 18 καταγραφές από σύνολο 538 που έχουν ερευνηθεί στην Ελλάδα.

Αποσπάσματα:

-Σουρταφέρτω, Σουρταφέρτω, του ραφτάκω η θυγατέρω, που σκαλίζεις και ποτίζεις, πόσα φύλλα έχει ο βασιλικός;
Της είπε τούτα τα λόγια για να την μπερδέψει και να δοκιμάσει αν εκτός από την ομορφιά της ήταν και μυαλωμένη.
Τότε η Σουρταφέρτω δίχως διόλου να τα χάσει του απαντάει:
- Βασιλόπουλο, βασιλόπουλο, και του βασιλιά ο γιος, όπου γράφεις κι αναγνώνεις, πόσα αστέρια έχει ο ουρανός;
(Η Σουρταφέρτω)

Πάει, πάει, δρόμο παίρνει, δρόμο αφήνει. Όσο περπάταγε όμως πάνω από το κεφάλι της πέταγε αδιάκοπα και τη συντρόφευε ένας μεγάλος αετός. Πότε καθόταν σ' ένα δέντρο και πότε πέταγε πάνω από το κεφάλι της. Με το λιοπύρι τη σκίαζε, με τη βροχή τη σκέπαζε με τα φτερά του. Διαβήκανε αντάμα με τον αετό δάση, λαγκάδια, βουνά, λίμνες, χώρες και χωριά. Σταματούσαν, ξαπόσταινε ο αετός πάντα την προστάτευε...
(Η γυναίκα του σκύλου)

Φθάνοντας σ' ένα άλλο, πιο μεγάλο χωριό βλέπει απόξω από' να χαμόσπιτο κόσμο πολύ μαζεμένο, γυναίκες και άντρες. Οι γυναίκες κλαίγανε και οι άντρες καβγαδίζανε φωνάζοντας. Πλησιάζει και ρωτάει κάποιον τι τρέχει και κάνουν έτσι.
-Να δε βλέπεις του λέει, τη νύφη με το πέπλο; Τη φέρανε στο σπίτι του άντρα της, αλλά είναι χαμηλή η πόρτα κι αυτή ψηλή. Δε χωράει να μπει και θα της κόψουν το κεφάλι!
- Τι λες μωρέ; Πες τους τι μου δίνουν να την περάσω μέσα δίχως να της κόψουν το κεφάλι!...
Ετούτη παραήταν κουτορνίθι! σκέφτηκε. "Δεν έχει, θα γυρίσω σπίτι μου. Εδώ στα μέρη που γύρισα οι άνθρωποι είναι χειρότεροι από τη γυναίκα και τις θυγατέρες μου.
(Το σκεπαρνοσκοτωμένο)